MATERIALEN ONTDEKKEN
De concept ontwikkeling is het startpunt van de lessenreeks. Bij een ontwerpproces vormt de concept ontwikkeling evenzo het begin. De volgende fase in een designproces heeft betrekking op het gebruik van materialen, deze fase zal ook als tweede fase gelden binnen de lessenreeks. Uit de gesprekken met de directie en docenten is gebleken dat scholen graag willen dat kinderen met verschillende materialen leren werken. Onderdeel van deze paragraaf is de volgende deelvraag ‘hoe leren we kinderen met verschillende materialen werken?’
Van inspiratie naar les.
De kinderen moeten gaan werken met papier. De uitvinding maken op ware grootte. Op de instructietafel liggen de spullen klaar waarmee gewerkt mag worden, te weten: A3 en A4 papier, scharen, plakband, tafel, lijm en nietmachines. Verschillende tools om het papier mee te bewerken. De opdracht wordt uitgewerkt in groepjes van 4 tot 6 kinderen. Het aantal kinderen in een groepje is gebaseerd op het creëren van een creatie op ware grootte. Met papier groot bouwen is relatief moeilijk. De kinderen kunnen elkaar helpen, vooral de kinderen die de opdracht moeilijk vinden. Nadat de kinderen klaar zijn met het maken van de uitvinding, gaan ze de uitvinding presenteren. De docent toetst of het initiële idee is gegroeid tot een uitvinding.
Van verhaal naar beeld.
Onderstaand voorbeeld gaat over een lava pak. Het pak voorziet bescherming wanneer er onderzoek gedaan moet worden in een vulkaan. De kinderen willen een pak maken dat je kan aantrekken. De groep geeft aan stof nodig te hebben en dat er niet met papier gewerkt kan worden. Hierin ligt dus de uitdaging die de docent graag ziet. De docent geeft de kinderen te kennen dat zij een pak van papier moeten maken. De kinderen geven aan dat er niet kan worden bewogen in het pak. Toch wordt er een pak gecreëerd en zodoende gewerkt met het materiaal.
Conclusies: Van verhaal naar beeld
Materiaal transformeren, zodat het pak mee kan bewegen met het lichaam, zou de puzzel zijn voor de groep. Helaas vond deze vertaalslag niet plaats. De kinderen vonden het belangrijk dat het op een pak zou lijken. De kinderen waren meer bezig met vorm en formaat dan het ontdekken van materiaal. Tijdens de presentatie hebben de kinderen geen uitleg gegeven over het materiaal zelf. Het idee werd opnieuw benoemd en hoe dat eruit moest zien. Deze onderwerpen zijn onderdeel van de concept ontwikkeling en niet van het materiaal ontdekken. Kinderen konden het concept transformeren naar een vorm, echter bleef de uitleg hierover beperkt.
Gedachte omdraaien met het materiaal, vanuit materiaal bedenken
Het volgende voorbeeld betreft een tas met oneindige bodem. Er passen veel items in de tas zonder dat tas zwaar wordt. De kinderen hebben een referentie van een tas, namelijk een schooltas/rugzak. Het maken van een rugzak bleek een moeilijke opgave voor de groep. De uitdaging zat in de vormgeving van de tas.
Tijdens de presentatie vertelt de groep dat de vorm van de tas is aangepast. Anders was het niet mogelijk de tas van papier te maken. De tas lijkt niet op een standaard schooltas, maar het heeft een nieuwe vorm gekregen.
Conclusies: Gedachte omdraaien met het materiaal, vanuit materiaal bedenken
Binnen deze groep werd meer focus gelegd op het ontdekken van het materiaal. Het originele idee kregen de kinderen niet gerealiseerd met behulp van papier. Vervolgens is er nagegaan wat er wel van papier gemaakt kon worden. Het materiaal is in deze groep succesvol ontdekt, omdat er vanuit het materiaal gedacht is. De docent heeft geen suggesties gegeven, alleen geobserveerd. De kinderen hebben aan het eind van de les niet verteld hoe ze het oorspronkelijke probleem met het materiaal hebben opgelost. Het is onduidelijk of de kinderen zich volledig bewust zijn geweest van het proces. Er is niet benoemd hoe het materiaal is ontdekt en aangepast, de docent wilt hier in het vervolg meer nadruk op leggen.
Technieken ontdekken
De onderzoeker zou graag meer bewustzijn terugzien bij de kinderen. Er zal tijdens de nabespreking om die reden geen aandacht meer worden gegeven aan het concept, alleen nog aan het materiaal. Zodoende komt het uitgangspunt van deze fase centraal te staan en ligt de focus volledig op materiaal ontdekken.
Het derde concept bestond uit een raket die de lucht schoonmaakt. “Onze raket moest rond worden, daarom hebben wij grote rollen van papier gemaakt, door met het papier te rollen en daarna met tape vast te plakken. Daarna moesten wij een punt maken voor de raket die op de grote rol moet komen. We hebben van het papier een frietzakje gemaakt, door het papier schuin op te rollen.” Op dat moment werd er door een klasgenoot gevraagd: “Hoe hebben jullie dat gedaan?” De jongen pakte een papiertje van de tafel en deed het voor. Daarna vertelde hij verder, “Ik heb de driehoeken geknipt en aan het lange kant omgevouwen en aan de raket geplakt. Daarna waren we klaar, maar sommige onderdelen zitten nog los. Bijvoorbeeld het topje van de raket, we wisten niet hoe we die erop moesten plakken.”
Conclusies: Technieken ontdekken
De vragen die gesteld worden dienen gefocust te zijn op het materiaal en de keuzes die gemaakt zijn ten opzichte van het materiaal. Kinderen waren voornamelijk geneigd om de technieken uit te leggen. De kinderen waren veelal bezig met vormen maken van het materiaal, dan het materiaal te bevragen, testen of ontdekken. Technieken zijn nodig om vormen te creëren van papier. De momenten waarop de kinderen uitleggen aan de klas hoe bepaalde onderdelen waren ontstaan, vormden voor andere een leermoment. De kinderen leerden elkaar technieken kennen.
Vrijheid van experimenteren.
Vijf jongens hadden een racebaan bedacht als uitvinding. Het was een uitvinding, aangezien er geen racebanen bestaan met vijf loopings achter elkaar. Het was duidelijk een uitdaging om een stevige looping te maken van papier waarover een speelgoedauto kon rijden. Na het vele vouwen, papieren op elkaar stapelen en herhalingen van dit proces is een klein deel van de racebaan ontworpen. Een relatief korte en dikke baan. De jongens waren teleurgesteld en hebben de racebaan vervolgens kapotgemaakt. De jongens ervaren mislukking. De docent ziet hierin echter een overwinning, de kinderen hebben het materiaal ontdekt en de grenzen van de mogelijkheden opgezocht.
Conclusie: Vrijheid van experimenteren
De kinderen hadden een beeld in het hoofd met betrekking tot de vormgeving en de gewenste functies van een racebaan, intussen werden de jongens enorm uitgedaagd door het papier. De racebaan moest stevig staan, het autootje moest namelijk op de baan blijven en niet door de baan zakken. Doordat de uitvinding een functie had gekregen, waren de jongens gaan experimenteren met het materiaal. Tijdens het creëren werd er meerdere malen getest of de vorm wel voldeed aan het concept. Lukte het niet dan keerden de groep terug naar de ontwerptafel om een nieuwe manier te bedenken. De grenzen van het materiaal werden beproefd en opgezocht. Dit kwam eveneens ter sprake tijdens de uitleg van de uitvinding. De jongens vertelden hoe het proces is verlopen, waar tegenaan werd gelopen en de momenten wanneer het materiaal wel meewerkten.
Net zoals de jongens van de racebaan, ging de onderzoeker terug naar de ontwerptafel. De lessen waren interessant, maar niet specifiek genoeg gericht op het ontdekken van materiaal. Het belangrijkste onderdeel is dat een concept vorm gaat krijgen. Binnen deze fase kan een prototype worden ontworpen. Een voorbeeld maken, voordat er aan het eindproduct wordt gewerkt. Kinderen hebben tot nu toe een verhaal en concept vanuit het hoofd in papier en vorm gegoten. Dit is een onderdeel van een ontwerpproces waar van tevoren niet aan gedacht is, maar wat wel een manier is om kinderen te laten werken met vorm. De fase waarin werken met vorm en formaat centraal staat. Het doel en de titel van de lessen zijn veranderd van “materiaalkennis’’ naar ‘’van concept naar vorm’’.
De volgende stap is materiaal ontdekken, dit wordt een aparte lessenreeks. De kinderen werken de concepten uit in vorm. De kinderen zijn erbij gebaat als zij worden uitgedaagd middels een opdracht om het materiaal te ontdekken.
Tijdens de laatste les van de try-outs realiseerde de docent dat verschillende elementen genoodzaakt waren te veranderen. Het is belangrijk om materiaal te ontdekken als het project een functie krijgt, bijvoorbeeld bij de racebaan. Door de functie van het concept gaat het kind experimenteren met het materiaal. In de volgende, tevens laatste fase van de lessenreeks ligt de focus op experimenteren. Wanneer pas je het ontwerp aan als het materiaal niet meewerkt? Hoe benadruk je deze gedachtegang bij kinderen? Kan het gekozen materiaal de functies van het concept wel aan? Deze vragen kunnen beantwoord worden tijdens de experiment fase.
